Wednesday, November 7, 2012

Τέχνη ρε μουνιά!



Για αρχή, τσεκάρετε αυτό το βίντεο: 

 

Σε περίπτωση που δεν αντέξατε να το δείτε γιατί ο εγκέφαλος σας δεν μπόρεσε να συλλάβει το τιτάνιο εύρος της μεγαλοφυΐας του, μπορώ να σας περιγράψω χοντρικά τι δείχνει. Ένας γυμνός τύπος φοράει κάτι γάζες αντί για βρακί και σπρώχνει έναν καλόγερο για κρεμάστρες με καρούλια σε μια άδεια σκηνή. Την ίδια ώρα μια γκόμενα με παρόμοιο ντύσιμο μπουσουλάει στα τέσσερα τσιμπουκώνοντας ένα μικρόφωνο και λίγο αργότερα ο ίδιος τύπος φοράει δυο πατερίτσες και μια λεπτή βέργα σε strap-on και αρχίζει να την κοπανάει πάνω στον καλόγερο για κρεμάστρες. The end.

Για όσους δεν κατάλαβαν (και είμαι σίγουρος ότι είναι πάνω από δύο), αυτό ήταν τέχνη. Και μάλιστα υψηλή τέχνη. Δεν έπιασες το μήνυμά της; Δεν σου άρεσε; Είσαι προπέτης και ακαλλιέργητος και δεν ξέρεις να εκτιμάς τον βαθύ συμβολισμό της μεταμοντέρνας μινιμαλιστικής έκφρασης. ΧΩΡΙΑΤΗ! Φαντάζομαι ότι ακόμα τολμάς και κρεμάς στον τοίχο σου εικόνες με τοπία. ΤΟΠΙΑ! Δεν ντρέπεσαι λίγο; Δεν ξέρεις ότι πλέον η τέχνη δεν έχει να κάνει με την ομορφιά και την καλαισθησία; ΠΟΥ ΖΕΙΣ, ΒΡΩΜΕΡΟ ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΤΙΚΟ ΠΙΟΝΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ;!;!; Εμείς οι μοντέρνοι καλλιτέχνες απορρίψαμε όλους τους τεχνητούς συμβιβασμούς που όλοι αυτοί εκεί έξω σου επιβάλλουν. Βέβαια, δεν ξέρουμε ακόμα ποιοι είναι είναι όλοι "αυτοί", αλλά όταν μάθουμε, μάυρο φίδι που τους έφαγε! Η τέχνη πλέον είναι μια ιδέα, σαν την ΑΕΚ. Δεν ανεχόμαστε τα δεσμευτικά κλισέ της κλασικής εποχής όπως "ομορφιά", "γούστο", "καλαισθησία" και "ταλέντο". Αυτά είναι για φασίστες. Εμείς εδώ στο μεταμοντέρνο κύμα εκτιμάμε ιδιοφυή έργα όπως το Piss Christ και το Artist's Shit.

Και για να σας δείξω την απόλυτη παρακμή της εκβιομηχανισμένης, εκφυλισμένης κλασικής τέχνης από την οποία μας ΕΣΩΣΕ ο μενταμοντερνισμός, σας παραθέτω το εξης μπανάλ αίσχος. Ετοιμάστε έναν κουβά για τα ξερατά σας και μην ξεχάσετε να τα κρατήσετε για έκθεμα στην επόμενη Μπιενάλε.
ΑΑΑΑΑΑ! ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ!!!

Αυτό το αίσχος είναι ένα πορτρέτο του Γάλλου εφευρέτη Joseph-Marie Jacquard. Είναι ένα κέντημα (ναι, κέντημα) φτιαγμένο εξολοκλήρου από μετάξι. Υφάνθηκε από έναν υψηλής τεχνολογίας αργαλειό, ο οποίος προγραμματίστηκε από πριν να πλέξει μόνος του την εικόνα. Για τον προγραμματισμό του αργαλειού, ο καλλιτέχνης πήρε μια πρότυπη ζωγραφιά του Jacquard, την ψηφιοποίησε σε 24.000 διάτρητες κάρτες και τις τροφοδότησε στο μηχάνημα.

Α, ξέχασα να πω ότι όλα αυτά έγιναν το ΧΙΛΙΑ ΟΧΤΑΚΟΣΙΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΕΝΝΙΑ ! ! ! Ω, ναι! Ενάμιση αιώνα πριν βγουν οι οθόνες υπολογιστών (ή οι ίδιοι οι υπολογιστές), η πρώτη αληθινά ψηφιακή εικόνα στην ιστορία γράφτηκε με δυαδικό κώδικα σε χαρτονένιες κάρτες και υφάνθηκε με πίξελ άσπρου και μαύρου μεταξιού.



Η ανθρωπότητα, για πρώτη φορά μετά την επινόηση της γραφής, κατάφερε να αιχμαλωτίσει εικόνες του πραγματικού κόσμου, να τις αποθηκεύσει χρησιμοποιώντας ψηφιακά σύμβολα και να τις απεικονίσει σε κάποιο άλλο υλικό μέσον.

Με άλλα λόγια, ΜΠΑΝΑΛ! ΚΙΤΣ! ΡΟΥΣΤΙΚ! ΡΟΚΟΚΟ! ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ! Φασίστες! Τεχνοκράτες! Αλλοτριωμένοι κομφορμιστές! Ανίδεοι τσιγγάνοι! Ακόμα νομίζετε ότι τέχνη είναι απλά μια καλαίσθητη δημιουργία που βγαίνει με ταλέντο, τεχνογνωσία και ιδρώτα; ΠΡΟΒΑΤΑ! Εμείς οι μεταμοντερνιστές όμως ξέρουμε. Τέχνη δεν είναι το πορτρέτο του Jacquard και οι άλλες συμβιβασμένες αηδίες που σας ταΐζει το φασιστο-φασιστικό σύστημα. Τέχνη είναι ένας τύπος με strap-on που ρίχνει πουτσοσκάμπιλα σε έναν καλόγερο για κρεμάστρες με καρούλια.


Ας το αναλύσουμε λιγάκι το ζήτημα όμως πέρα από την πλάκα. Η υψηλή τέχνη πάντα οριζόταν από το ποσό απείχε από "τις μάζες". Τώρα πια που οι μάζες μπορούν να διακοσμήσουν τα σπίτια τους τυπώνοντας πάμφθηνα οποιοδήποτε έργο τέχνης θέλουν, η "ελίτ" προκειμένου να διαφοροποιηθεί έχει καταφύγει στο να εκθειάζει το τίποτα ή ακόμα χειρότερα, την ασχήμια. Δεν είναι τυχαίο ότι η μοντέρνα τέχνη χρειάζεται να έχει από πίσω της μια στρατιά από κριτικούς να την αναλύουν 24 ώρες το 24ωρο. Γιατί; Γιατί πλέον δεν μπορεί να σταθεί από μόνη της. Ας δούμε 2 ακόμα παραδείγματα:

Michael-Graig Martin: "An oak tree:


 Tracey Emin: "My bed"

Να τονίσω εδώ ότι αυτά δεν είναι περιθωριοποιημένες μαλακίες. Τα διάλεξα ακριβώς επειδή ο κόσμος της υψηλής τέχνης τα εκθειάζει ή τουλάχιστον τα συζητάει πολύ. Το πρόβλημά μου δεν είναι η ύπαρξη έργων όπως το Artist's shit, το ποτήρι, το κρεββάτι ή οι πίπες που δείχνει το βίντεο. Δικαίωμά τους. Το πρόβλημα είναι ότι όλες αυτές οι post-modern μαλακίες έχουν καθιερωθεί ως το πρότυπο στην υψηλή τέχνη. ΟΚ, μπράβο που κάποια στιγμή ξεκίνησε ένα ρεύμα μινιμαλισμού ως αντίδραση στις υπερβολές της Βικτωριανής διακόσμησης κι άλλα τέτοια, αλλά κοντεύουμε να κλείσουμε ΕΝΑΝ ΑΙΩΝΑ με τις μινιμαλιστικές μαλακίες. ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ! 

Και αν νομίζεις ότι όλα αυτά δεν έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητά σου, ερωτώ: Οι αρχιτέκτονες που σχεδίασαν όλες αυτές τις πολυκατοικίες-κουτιά που χτίστηκαν στη θέση των νεοκλασικών σπιτιών στην Αθήνα και όλη την Ελλάδα, από ποιο καλλιτεχνικό ρεύμα νομίζεις ότι επηρεάστηκαν; Τη δεκαετία του '50, δύο πολεοδόμοι ανέλαβαν να σχεδιάσουν από το μηδέν την πόλη Μπραζίλια χρησιμοποιώντας τις αρχές του μινιμαλιστικού μοντερνισμού. Το αποτέλεσμα ήταν αυτό:

ΠΩ ΠΩ ΤΕΧΝΗΗΗΗ!


Για πείτε ρε μάγκες. Πάλι η ομορφιά είναι υποκειμενική; Πάλι εξαρτάται από το ποιον θα ρωτήσεις; Ή μήπως η αγάπη μας για τοπία, διακόσμηση, ανθρώπινες κλίμακες και περιβάλλοντα με "ζεστασιά" είναι ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και πρέπει πού και πού να την σεβόμαστε; Όχι πάντα. Αλλά πού και πού...

Δεν έχει σημασία ποσό συμβολισμό κουβαλάει ένα ποτήρι ή ένα άστρωτο κρεββάτι. Συμβολισμό μπορώ να βρω και σε ένα φλιτζάνι καφέ, μια σβουνιά αγελάδας ή στο δικό μου άστρωτο κρεββάτι. Το να κατεβάζεις μια ιδέα και απλά να την υλοποιείς δεν είναι τέχνη. Με τη λογική αυτή, τέχνη είναι και μια εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας, τέχνη είναι και μια επισκευή αυτοκινήτου, τέχνη είναι και μια ομιλία του Σαμαρά και τέχνη είναι και ένα σχόλιο που γράφω στο Facebook. Κάπου πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή  Δεν λέω ντε και καλά να την τραβήξουμε στο πορτρέτο του Jacquard ή στους ρεαλιστικούς πινάκες, έτσι; Καμία σχέση. Αλλά σίγουρα η καραμέλα «όλα είναι τέχνη» ή «τέχνη είναι ό,τι προκαλεί συναισθήματα» προσβάλλει την νοημοσύνη μου και δε με καλύπτει.

Ο καλλιτέχνης για μένα είναι εν μέρει κι αυτό που οι Άγγλοι λένε CRAFTSMAN. Αυτός που παίρνει την πρώτη ύλη του και την ΜΕΤΑΠΟΙΕΙ!!! Κάποιος που βλέπεις το έργο του και ακόμα κι αν δεν σου αρέσει, τουλάχιστον ψαρώνεις λιγάκι και λες: "Αυτό δεν θα μπορούσα να το κάνω εγώ". Είναι απλά κρίμα όταν 5-10 ατάλαντοι ελιτιστές παπατζήδες μονοπωλούν την τέχνη, την ίδια ώρα που τόσοι ζωγράφοι και γλύπτες που πραγματικά πιάνει το χέρι τους δεν μπορούν να βρουν χορηγούς. Γιατί; Επειδή απλά θέλουν να σκαλίσουν ένα άγαλμα. Δεν θέλουν να το κόψουν στη μέση και να του πετάξουν σκατά απάνω για να γίνει πιο "προκλητικό" ή πιο "άμεσο".

Και επειδή το παραγάμησα στην κουλτούρα με αυτό το άρθρο, ας σεβαστώ λίγο και τις ανάγκες του μέσου αναγνώστη μου: ΠΟΥΤΣΑ ΣΚΑΤΑ ΑΡΧΙΔΙ ΜΑΛΑΚΑ ΚΑΡΙΟΛΗ ΓΑΜΩ ΤΟ ΜΟΥΝΙ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΣΟΥ.